IMDb : 7.6/10

‘I, Tonya’: Bi kịch đằng sau cú sốc lịch sử của thể thao nước Mỹ

Tonya Harding bị cho là đã làm “vấy bẩn” bộ môn trượt băng nghệ thuật sau bê bối chồng cũ đánh gãy chân đối thủ của cô. Nhưng đằng sau sự kiện là nhiều câu chuyện đau lòng khác.

I, Tonya là bộ phim kể lại cuộc đời Tonya Harding - nữ vận động viên bê bối của làng trượt băng - với phong cách hài chua cay.

Trong số các môn thể thao thuộc hệ thống Thế vận hội, trượt băng nghệ thuật luôn có chỗ đứng nhất định trong lòng khán giả. Tình cảm ấy có lẽ bắt nguồn từ chất thanh nhã pha chút quý tộc của bộ môn, với các vận động viên ăn vận đẹp đẽ như hoàng tử, công chúa bước ra từ thế giới cổ tích, cùng những bài biểu diễn vừa phức tạp, vừa duyên dáng trên nền nhạc du dương.

Do đó, năm 1994, người yêu thích trượt băng nghệ thuật tại Mỹ cảm thấy thực sự choáng váng khi điều mà họ hâm mộ bấy lâu như bị “vấy bẩn”. Các hãng truyền thông đồng loạt đưa tin Jeff Gillooly đã thuê người đánh gãy chân Nancy Kerrigan. Gã vốn là chồng cũ của Tonya Harding - một trong những gương mặt trượt băng sáng giá nhất nước Mỹ khi ấy. Bản thân Harding và Kerrigan chuẩn bị tranh tài tại giải vô địch quốc gia, nhưng họ đồng thời là đồng đội tại đội tuyển Mỹ thi đấu ở Thế vận hội Mùa đông.

Từ chỗ đỉnh cao khi được khán giả bộ môn trượt băng hâm mộ cuồng nhiệt bởi những cú nhảy xoay ba vòng trên không (triple axel) độc nhất vô nhị, Tonya Harding nhanh chóng rơi xuống vực sâu của búa rìu dư luận.

Cô bị tình nghi là đồng lõa tiếp tay cho gã chồng cũ Jeff Gillooly, hoặc ít ra là đã nhắm mắt làm ngơ trước âm mưu ghê tởm, phi thể thao nhằm loại bỏ đối thủ Nancy Kerrigan khỏi cuộc đua tới suất thi đấu tại Thế vận hội Mùa đông 1994 ở Lillehammer, Na Uy.

Tonya Harding là cái tên gắn liền với vết đen trong làng trượt băng nghệ thuật suốt hơn hai thập kỷ qua.

Chính thức bị toà án kết tội bao che cho chồng cũ phạm tội không lâu sau đó, Tonya Harding không chỉ phải nhận án tù treo và phạt tiền, cô còn bị loại bỏ vĩnh viễn khỏi làng trượt băng nghệ thuật chuyên nghiệp nước Mỹ. Đau đớn hơn cả, cái tên Tonya Harding kể từ đó đồng nghĩa với toan tính phi thể thao, và làm xấu đi một trong những môn thể thao thanh nhã nhất, cao quý nhất.

Hơn 20 năm sau ngày Harding bị ghi vào “sổ đen” của bộ môn trượt băng nghệ thuật, đạo diễn Craig Gillespie người Australia mang đến cho khán giả góc nhìn mới về cuộc đời cô, với những sự kiện dẫn đến hành động bạo lực vô tiền khoáng hậu đối với Nancy Kerrigan qua bộ phim I, Tonya (Tôi, Tonya).

Tonya Harding: Bê bối bắt nguồn từ đâu?

Có thể coi I, Tonya là tác phẩm tiểu sử về Tonya Harding. Bộ phim kể lại chuyến hành trình đầy gian nan đến với môn trượt băng nghệ thuật của Harding thông qua lời kể của chính nhân vật (Margot Robbie) và những người liên quan đến cuộc đời cô như bà mẹ khắc nghiệt LaVona Fay Golden (Allison Janney), gã chồng cũ ưa bạo lực Jeff Gillooly (Sebastian Stan) cùng tên đồng loã ngớ ngẩn Shawn Eckhardt (Paul Walter Hauser), huấn luyện viên trượt băng Diane Rawlinson (Julianne Nicholson), và nhà sản xuất của kênh tin tức lá cải (Bobby Cannavale).

I, Tonya tiếp cận cuộc đời của ngôi sao sân băng một thuở theo phong cách hài chua cay với vô số chi tiết mâu thuẫn qua lời kể không thực sự đáng tin của các nhân chứng cuộc đời Tonya Harding và chính cô.

Nhưng theo dõi tác phẩm, người xem có thể phần nào đó hình dung ra cuộc sống khổ đau và nhiều nhân tố đã góp phần tạo nên tính cách, số phận cho cô gái.

Có nhiều yếu tố ngoại cảnh góp phần tạo nên cái "điên" bên trong Tonya Harding.

Tonya Harding có một tuổi thơ chẳng mấy êm đẹp bên cạnh mẹ. Bà Golden sẵn sàng hy sinh từng đồng xu cóp nhặt được bằng nghề hầu bàn để con gái có thể theo học trượt băng, nhưng kèm theo đó là sự hà khắc đến tàn nhẫn vì kỳ vọng vào tương lai của con. Có lẽ vì thế mà ở Harding sớm hình thành cá tính mạnh mẽ, nổi loạn, bùng nổ. Chúng hoàn toàn trái ngược với sự đằm thắm, dịu dàng và quý phái thường thấy của môn trượt băng.

Cộng thêm ngoại hình chẳng lấy gì làm bắt mắt với mái tóc xoăn bù xù, căn bệnh hen suyễn kinh niên, và xuất thân nghèo khó tới mức phải biểu diễn trong những bộ quần áo tự may vá, Tonya Harding nghiễm nhiên trở thành “đứa con ghẻ” của làng trượt băng nước Mỹ, bất chấp tài năng thiên phú và nỗ lực luyện tập không kể ngày đêm của cô gái trẻ.

Chẳng giám khảo nào muốn một gương mặt “nhà quê” như Tonya Harding trở thành đại diện cho cộng đồng trượt băng nghệ thuật đầy lịch lãm của nước Mỹ. Do đó, sau hàng loạt thất bại, cô chỉ có cơ hội đứng trên bục vinh quang của giải vô địch quốc gia bằng cú nhảy xoay ba vòng trên không. Đó là động tác cực kỳ khó mà chưa từng nữ vận động viên nào trước Harding thể hiện thành công tại các giải đấu chuyên nghiệp của Mỹ.

Vấp phải nhiều khó khăn trong việc chứng tỏ tên tuổi trên sân băng, Tonya Harding còn có đời tư trắc trở hơn nhiều lần khi Jeff Gillooly - người chồng mà cô hết mực yêu thương và chung sống từ năm mới 19 tuổi - lại mang trong mình dòng máu vũ phu. Những trận đòn triền miên của Gillooly rốt cuộc khiến Harding phải đệ đơn ly dị. Nhưng rồi cô cũng chẳng thể thoát khỏi vòng tay của gã đàn ông dẻo mồm mà mình lỡ trao cho mối tình đầu.

Song, bất chấp khó khăn trên sân băng hay sự đau đớn bởi hàng loạt cú tát trời giáng của Jeff Gillooly, Tonya Harding vẫn luôn cố gắng vượt qua. Bởi cuộc đời cô gắn liền với sân băng, gắn liền với những cuộc thi đấu, và gắn liền với ước mơ về một tấm huy chương Thế vận hội Mùa đông.

Như ngọn lửa mong manh giữa băng giá, giấc mơ ấy của Harding ngày càng trở nên xa vời với sự xuất hiện của những đối thủ như Nancy Kerrigan.

Chân dung đa chiều của nhân vật luôn bị nhìn nhận một chiều

Không chỉ giúp khán giả “cười ra nước mắt” vì vụ hành hung hết sức ngớ ngẩn đối với Nancy Kerrigan của Jeff Gillooly, đạo diễn Craig Gillespie còn khiến người xem cảm thấy giật mình chua xót trước tuổi thơ chan chứa nỗi buồn của Tonya Harding và hàng loạt bất công mà cô phải đối mặt trên đường đời.Có thể đánh giá rằng I, Tonya là bộ phim hài chua cay hết sức sáng tạo, với nhịp phim hấp dẫn, cốt truyện mạch lạc dễ hiểu, dù tác phẩm sở hữu nhiều tuyến nhân vật với lời kể xung đột lẫn nhau.

Cách đây đúng 10 năm, Gillespie từng gây dấu ấn với Lars and the Real Girl (2007) - tác phẩm nhân văn mô tả tình cảm và nỗi cô đơn của anh chàng tỉnh lẻ kỳ quặc Lars Lindstrom (Ryan Gosling).

Năm nay, ông cùng nhà biên kịch Steven Rogers đem tới cho khán giả một nhân vật tỉnh lẻ khác cũng hết sức cô đơn và mong muốn được yêu thương là Tonya Harding

Bộ phim không phải là lời thanh minh cho Tonya Harding, mà chỉ gắng giúp khán giả có cái nhìn đa chiều hơn dành cho nhân vật gây tranh cãi.

Dĩ nhiên, khán giả có thể đặt ra nghi vấn cho I, Tonya, bởi bộ phim được thực hiện dựa trên hàng loạt cuộc phỏng vấn người trong cuộc như Tonya Harding, như Jeff Gillooly, như LaVona Fay Golden. Chẳng ai có thể chắc rằng đây là gương mặt thật của nữ vận động viên tai tiếng bậc nhất trong lịch sử môn trượt băng.

Và họ có quyền nghi ngờ chuyện Gillespie khắc họa Tonya Harding với vô số tổn thương thể chất, tinh thần trên màn ảnh chỉ là cách để biện minh cho hành động bao che tội phạm của cô, giúp giảm bớt tai tiếng về tinh thần phi thể thao mà nhân vật từng thể hiện ở cả trong và ngoài sân băng.

Song, nếu theo dõi những đoạn phim tư liệu ghi lại cảnh Tonya Harding thi đấu - vốn được Craig Gillespie tái hiện chính xác đến từng khung hình, cũng như tham khảo tiểu sử cuộc đời nhân vật - vốn chứa đựng không ít chi tiết còn gây sốc hơn gấp nhiều lần những khổ đau mà cô phải gánh chịu trước và sau vụ bê bối, khán giả chắc chắn sẽ phải thừa nhận rằng I, Tonya là bộ phim quá xuất sắc trong việc tạo dựng nên bức chân dung đa chiều của nhân vật luôn bị nhìn nhận một chiều suốt hơn hai thập kỷ qua.

Phải chăng công chúng đã quá ngây thơ khi chỉ tin vào những chi tiết giật gân trên báo chí hay các kênh truyền hình lá cải để dựng nên bức chân dung một chiều đen tối về Tonya Harding? Phải chăng Harding đã đúng khi cô kết tội đau xót rằng chính người hâm mộ, chính khán giả của các kênh tin tức lá cải chuyên khai thác điểm tối đời tư bằng mọi giá cũng phải chịu trách nhiệm với bà Golden, với Gillooly, với Eckhardt về cuộc đời đen đủi của cô?

Hãy ngả mũ trước Margot Robbie

Sau khi theo dõi I, Tonya, hẳn nhiều người sẽ cảm thấy thán phục tài năng diễn xuất của Margot Robbie trong vai trung tâm của bộ phim. Nữ diễn viên đồng hương của đạo diễn Craig Gillespie không phải là cái tên xa lạ ở Hollywood khi vẻ gợi cảm, quyến rũ của cô là một phần không thể thiếu của các dự án lớn như The Wolf of Wall Street (2013),The Legend of Tarzan (2016) hay Suicide Squad (2016).

Nhưng ở I, Tonya, Robbie đã dũng cảm vứt bỏ hình tượng gợi cảm quen thuộc của bản thân để sắm vai một cô gái trẻ quê mùa, cục mịch, tài năng trên sân băng nhưng vô cùng xốc nổi trong những mối quan hệ với người xung quanh.

Cuộc đời đầy biến động của Tonya Harding là mảnh đất màu mỡ dành cho bất cứ diễn viên nào muốn thể hiện thực lực diễn xuất, và Margot Robbie đã không phụ sự tin tưởng của đạo diễn Gillespie khi cô khắc hoạ rất thành công sự lạc lõng ở cả bề ngoài lẫn tính cách của Harding nếu so với những vận động viên thanh nhã theo đúng truyền thống của môn trượt băng.

Margot Robbie hoàn toàn xứng đáng với những đề cử giải thưởng điện ảnh mà cô nhận được với I, Tonya, và là ứng cử viên nặng ký tại Oscar 2018.

Nhân vật Tonya Harding của Margot Robbie vừa có chất “điên” của một cô gái trẻ phải kiên cường lớn lên trong sự tàn nhẫn của mẹ ruột và những buổi tập trên sân băng, vừa ngập tràn nỗi cô đơn trong sâu thẳm tâm hồn khi cô luôn rơi vào trạng thái “yêu đơn phương” với cả người thân thiết lẫn bộ môn trượt băng nghệ thuật.

Đặc biệt, ở nửa cuối của I, Tonya, khi gánh nặng từ căng thẳng trên sân băng và bất đồng trong đời tư dần đè nặng lên đôi vai của Tonya Harding, Margot Robbie đã thể hiện xuất sắc từng nét mặt, từng cử chỉ, từng biến đổi về mặt tâm lý của nữ vận động viên người Mỹ đang trượt dần xuống vòng xoáy của vực thẳm thất bại.

Sự ăn ý giữa Robbie với Sebastian Stan - người thủ vai gã chồng Jeff Gillooly, và đặc biệt là Allison Janney trong vai bà mẹ LaVona Fay Golden, cũng góp công lớn trong việc tạo nên sự sống động cho bộ phim, và giúp I, Tonya sở hữu tuyến nhân vật phụ dày dặn với đời sống, tính cách riêng, thay vì chỉ mang chức năng làm nền cho nhân vật chính Tonya Harding.

Dĩ nhiên, phần lớn những động tác trượt khó của Tonya Harding trong phim đều do các vận động viên trượt băng chuyên nghiệp thực hiện thay cho Margot Robbie.

Nhưng cô vẫn hoàn toàn xứng đáng nhận lời khen ngợi cho một số pha biểu diễn tuy ngắn ngủi nhưng thuyết phục, dưới sự hỗ trợ của biên đạo nổi tiếng Sarah Kawahara.

Margot Robbie bên cạnh Tonya Harding trong buổi lễ ra mắt bộ phim I, Tonya.

Phải khẳng định rằng dẫu I, Tonya có xuất sắc đến đâu, có giành được bao nhiêu tượng vàng Oscar, bộ phim cũng chẳng thể giúp Tonya Harding ở ngoài đời thực lấy lại những gì đã mất.

Cô sẽ mãi mãi là “đứa con ghẻ” của làng trượt băng nghệ thuật nước Mỹ, không bao giờ còn có thể kiếm tìm vinh quang và tiền bạc bằng những cú nhảy xoay ba vòng trên không.

Với nhiều người, Tonya Harding cũng sẽ mãi mãi là cái tên gắn liền với âm mưu hèn hạ, bỉ ổi, phi thể thao của những vận động viên hèn nhát, không dám so tài trên sân đấu mà phải viện tới cách triệt hạ đối thủ phía sau lưng.

Nhưng với sự trân trọng của đạo diễn Craig Gillespie và diễn xuất đáng ngợi khen của Margot Robbie, ít ra Tonya Harding có thể an tâm rằng không ít người theo dõi xong I, Tonya sẽ lên mạng Internet, tìm kiếm những đoạn băng tư liệu cũ kỹ để xem cô biểu diễn, hoặc tìm đọc tiểu sử để khám phá thêm về cuộc đời phức tạp, đầy chông gai của cô.

Không phải ai cũng sẽ tha thứ cho lỗi lầm năm xưa của Tonya Harding. Nhưng ít nhất nhờ thế mà họ sẽ có hình ảnh đầy đủ hơn về cô, nếu so với những bức chân dung hoàn toàn một chiều trên báo chí lá cải.

Và có một điều Tonya Harding có thể chắc chắn là không khán giả nào sau khi xem xong I, Tonya có thể quên pha biểu diễn xoay ba vòng trên không kỳ diệu của cô. Đó là động tác khó tới mức mới chỉ có đúng 8 nữ vận động viên trên thế giới từng thực hiện thành công tại các cuộc thi đấu quốc tế.

Có lẽ đây chính là “tấm huy chương” an ủi cho giấc mơ còn dang dở với bộ môn trượt băng nghệ thuật của Tonya Harding - một bi kịch hiện đại của thể thao thế giới.